Renaissance in Venetië

Bellini, Carpaccio,Titiaan en Tintoretto zijn vier schilders uit de school van Venetië in de vijftiende en zestiende eeuw. Zij vertegenwoordigen de schilderkunst van de nieuwe tijd: de renaissance.

De renaissance was een tijdperk waarin een grenzenloze weetgierigheid ontwaakte. Zij wierp zich op de studie van de klassieke literatuur en op de monumenten van de oudheid. Er ontstond een nieuw humanisme. Niet langer werden de ogen strak gericht op de hemel zoals in de middeleeuwen, maar op de aarde, op de dingen, op de mensen. Er ontstond een nieuw gevoel: dat het gewone loutere bestaan belangrijk was en dat het leven niet alleen onderzocht maar ook genoten mocht worden. Dat bracht een nieuwe hartstocht met zich mee, de hartstocht voor schoonheid.

De renaissance was een seculiere tijd. Toch bleven de kerken en de christelijke voorstellingen. Giovanni Bellini was de eerste grote schilder in Venetië die er in slaagde  harmonie tussen ruimte, licht en kleur aan te brengen. Het karakter van zijn afbeeldingen wordt mede bepaald door de vervagende en verzachtende effecten van het licht. Wie zijn devotiebeelden en peinzende madonna’s beziet staat oog in oog met  een vorm van schoonheid waar een verdiepende en troostende werking vanuit gaat.

Carpaccio is een meester in grote met massa’s mensen gevulde muurschilderingen. Zijn verhalende scènes plaatst hij in een stedelijke context die direct of indirect verwijst naar de magische aan trekkingskracht van Venetië. Hij schildert  grootse schouwspelen met veel theater en uiterlijk vertoon. Zo beklemtoont hij  de “grandezza” van  Venetië  in zijn befaamde  reeks schilderijen over de bitterzoete liefdesgeschiedenis van de mooie prinses Ursula.

Titiaan is de absolute meester. Vanwege de hoge kwaliteit van zijn spectaculaire altaarstukken, (vorsten)portretten en sensuele naakten werd hij algemeen beschouwd als de gelijke van Michel Angelo.

Tintoretto is een schilder met een sterk gevoel voor drama. Zijn taferelen zijn vol tumult en heftige beroering. Hij wordt wel ” il furioso” genoemd vanwege de woeste kracht waarmee hij werkte. Bij hem stonden schoonheid en harmonie niet langer voorop. Hij wilde de kijker allereerst  emotioneel raken. Dat is hem gelukt. Wie naar zijn schilderijen kijkt heeft het gevoel midden in een orkaan te staan.

C. Tromp